Paraliza - Shkaqet, Simptomat dhe Trajtimi

Ka shumë lloje të paralizës, sepse ka mënyra të panumërta që trupi mund të lëndohet edhe pse paraliza zakonisht ndahet në katër kategori.

Paraliza vjen në shumë forma dhe shkalla në të cilën një person është i imobilizuar mund të ndryshoj me kalimin e kohës si terapi fizike, ndryshime në shëndetin dhe fat i vetëm ndryshon mënyrën se si trupi reagon ndaj dëmtimeve fizike.

Duke qenë se ti ose një i dashur do të jetë i paralizuar mund të jetë një përvojë e tmerrshme. Kjo është bërë edhe më shumë nga fakti që në imagjinatën popullore paraliza do të thotë humbje e plotë e lëvizjes. Në realitet paraliza është një vazhdimësi dhe lloji i paralizës që një person përjeton menjëherë pas një dëmtimi të shtyllës kurrizore mund të ndryshojë me kalimin e kohës, rehabilitimin dhe trajtimin mjekësor.


Çka është Paraliza?


Paraliza është paaftësia qoftë e përkohshme ose e përhershme për të lëvizur një pjesë të trupit. Në pothuajse të gjitha rastet paraliza është për shkak të dëmtimit të nervit jo për shkak të një dëmtimi të rajonit të prekur. Për shembull një dëmtim në rajonet e mesëm ose të poshtme të palcës kurrizore ka gjasa të prishë funksionin nën pjesën e dëmtuar duke përfshirë aftësinë për të lëvizur këmbët ose ndjerë ndjesinë edhe pse strukturat aktuale janë po aq të shëndetshme sa kurrë më parë.

Pra, çfarë ndodh me trupin kur është i paralizuar? Kjo varet nga shkaku i paralizës, por përgjithësisht të paktën një nga faktorët e mëposhtëm është në lojë:

• Truri nuk është në gjendje të transmetojë një sinjal në një zonë të trupit për shkak të lëndimeve në tru.
• Truri është në gjendje të ndjejë prekjen dhe ndjesi të tjera në trup, por nuk është në gjendje të transmetojë efektivisht një përgjigje për shkak të lëndimeve në palcën kurrizore.
• Truri nuk mund të dërgojë as të marrë sinjale në një zonë të trupit për shkak të lëndimeve në palcën kurrizore.

Palca kurrizore është si sistemi i transmetimit të trurit kështu që kur diçka në palcën kurrizore nuk funksionon ose është lënduar shpesh ndodh paraliza. Këto dëmtime mund të jenë produkt i aksidenteve traumatike ose sëmundjeve të tilla si sulm në tru. Shumica e lëndimeve të shtyllës kurrizore janë të paplota që do të thotë se disa sinjale vazhdojnë të udhëtojnë lart e poshtë palcës. Me një dëmtim jo të plotë mund të mbash njëfarë ndjesie dhe lëvizje gjatë gjithë kohës ose mund të ndryshojë ashpërsia e paralizës - nganjëherë në një bazë shumë të paparashikueshme. Një dëmtim i plotë i shtyllës kurrizore përkundrazi është i kompresuar plotësisht ose i shtrëngon nervat në palcën kurrizore duke e bërë të pamundur që sinjali të udhëtojë.

Rrallë lëndimet në zonën e prekur shkaktojnë paralizë. Kjo është më e zakonshme tek njerëzit që kanë një gjendje tjetër mjekësore siç është diabeti. Për shembull, dëmtimi i nervit diabetik mund të shkaktojë nerva në disa zona të trupit veçanërisht këmbët për të ndaluar funksionimin. Do të vazhdoni të jeni në gjendje të lëvizni, por mund të keni pak ndjesi. Kjo mund të rezultojë në lëvizje më të vështira, humbje ose rënie në aftësinë tuaj për të ecur dhe një rrezik në rritje në disa çështje të tjera shëndetësore siç janë episodet kardiovaskulare.


Çka Shkakton Paralizën?


Sulmi në tru është shkaku më i zakonshëm i paralizës për shkak të aftësisë së tyre për të lënduar trurin dhe për të penguar marrëdhëniet e saj me palcën kurrizore. Ato përbëjnë 29% të të gjitha rasteve të paralizës. Lëndimet e palcës kurrizore përbëjnë 23% të rasteve të paralizës me aksidente automobilistike, rënie nga lartësitë, lëndime sportive dhe akt të dhunës ndërpersonale që shkakton më shumë lëndime të shtyllës kurrizore.

Paraliza është pothuajse gjithmonë produkt i nervave ose dëmtimit të palcës kurrizore. Disa nga mënyrat që trupi mund të paralizohet përfshijnë:

• Lëndimet e palcës kurrizore: Kur nervat në palcën kurrizore janë të ngjeshur ose të dëmtuar kordoni i palcës nuk mund të dërgojë ose të marrë sinjale në zonën me të cilën këto nerva komunikojnë.
• Lëndimet e trurit: Dëmtimet në tru duke përfshirë goditjet traumatike në kokë dhe lezione të trurit, ndërhyjnë në aftësinë e trurit për të dërguar dhe marrë sinjale në pjesë të tjera të trupit.
• Lëndimet jo-traumatike: Këto mund të përfshijnë sulmet në tru, tumore dhe privimi nga oksigjeni mund të dëmtojë trurin ose palcën kurrizore duke paralizuar një pjesë të trupit.

Shkaqe të tjera të zakonshme të paralizës përfshijnë:

• Skleroza e shumëfishtë (17%)
• Paraliza cerebrale (7%)
• Sindromi post-polio (5%)
• Lëndimi traumatike e trurit (4%)
• Neurofibromatoza (4%)
• Defektet e lindjes (2%)


Llojet e Paralizës


Në të vërtetë ka shumë lloje të paralizës, sepse ka mënyra të panumërta që trupi mund të lëndohet. Megjithatë ka katër kategori kryesore të paralizës të cilat kanë të bëjnë me pjesën e trupit që preket.


Monoplegjia


Monoplegjia është paraliza e një zone të vetme të trupit zakonisht një gjymtyrë. Njerëzit me monoplegji zakonisht mbajnë kontroll mbi pjesën tjetër të trupit të tyre, por nuk mund të lëvizin ose të ndiejnë ndjenjat në gjymtyrën e prekur. Megjithëse paraliza cerebrale është shkaku kryesor i monoplegjisë një numër lëndimesh dhe sëmundjesh të tjera mund të çojnë në këtë formë të paralizës së pjesshme duke përfshirë:

• Sulmet në tru
• Tumoret
• Dëme nervore për shkak të lëndimeve ose sëmundjeve
• Ndikimi nervor
• Dëmtimi i neuronit motorik
• Lëndimet e trurit
• Prekja ose ndërprerja e nervave në pjesën e prekur

Monoplegjia nganjëherë është një kusht i përkohshëm dhe është veçanërisht i zakonshëm pas një goditje në tru ose lëndim të trurit. Kur nervat që ndikojnë në zonën e paralizuar nuk janë të prerë plotësisht shpesh është e mundur të rimarrë funksionin e rëndësishëm nëpërmjet terapisë fizike. Trajtimet e akupunkturës posaqërisht janë treguar efektive me këtë lloj problemi shëndetësor.


Hemiplegjia


Hemiplegjia prek një krah dhe një këmbë në anën e njëjtë të trupit dhe si me monoplegjinë shkaku më i zakonshëm është paraliza cerebrale. Me hemiplegjinë shkalla e paralizës ndryshon nga personi në person dhe mund të ndryshojë me kalimin e kohës. Hemiplegjia shpesh fillon me një ndjesi shpimi sikur gjilpëra, përparon në dobësinë e muskujve dhe eskalon për të përfunduar paralizën. Megjithatë shumë njerëz me hemiplegji zbulojnë se shkalla e funksionimit të tyre ndryshon nga dita në ditë dhe varësisht nga niveli i përgjithshëm shëndetësor, niveli i aktivitetit dhe faktorë të tjerë.

Hemiplegjia nuk duhet të ngatërrohet me hemiparezën që i referohet dobësisë në njërën anë të trupit. Sidoqoftë hemipareza shpesh është shenjë paralajmëruese e hemiplegjisë veçanërisht për njerëzit me probleme neurologjike.

Hemiplegjia nganjëherë është e përkohshme dhe prognoza e përgjithshme varet nga trajtimi duke përfshirë ndërhyrjet e hershme si terapi fizike dhe akupunkturë.


Paraplegjia


Paraplegjia i referohet paralizës nën belin dhe zakonisht prek të dy këmbët, ijet dhe funksionet e tjera. Megjithëse stereotipet e paraplegjisë tregojnë se njerëzit me këtë gjendje nuk mund të ecin, të lëvizin këmbët ose të ndiejnë ndonjë gjë nën belin, realiteti i paraplegisë ndryshon nga personi në person - dhe ndonjëherë nga dita në ditë.

Kështu paraplegjia i referohet dëmtimit substancial në funksionim dhe lëvizje jo domosdoshmërisht paralizë permanente dhe totale. Rrallë njerëzit me paraplegji spontanisht shërohen. Kjo mund të jetë për shkak të funksioneve të trurit ose të palcës kurrizore që ende nuk janë kuptuar siç është rigjenerimi i neuroneve. Në mënyrë më tipike paraplegjikët janë në gjendje të rimarrin disa funksione me terapi fizike dhe akupunkturë e cila punon për të rifreskuar trurin dhe palcën kurrizore për të punuar rreth kufizimeve duke forcuar muskujt dhe lidhjet nervore dhe rigjenerimin e tyre.

Lëndimet e shtyllës kurrizore janë shkaku më i zakonshëm i paraplegjisë. Këto lëndime pengojnë aftësinë e trurit për të dërguar dhe marrë sinjale nën vendin e lëndimit. Disa shkaqe të tjera përfshijnë:

• Infeksionet e palcës kurrizore
• Lezione të kurrizit
• Tumoret e trurit
• Infeksionet e trurit
• Rrallë dëmtime nervore në ije ose bel; kjo zakonisht shkakton disa lloje monoplegjisë ose hemiplegjisë.
• Privimi i oksigjenit të trurit ose të shtyllës kurrizore si problem me marrjën e frymës, aksidenteve kirurgjikale, dhunës dhe shkaqeve të ngjashme.
• Sulme në tru
• Malformime kongjenitale në tru ose palcë kurrizore


Kuadriplegjia


Kuadriplegjia e cila shpesh quhet tetraplegjia është paraliza nën qafën. Të katër gjymtyrët si dhe trupi zakonisht preken. Ashtu si edhe me paraplegjikët, shkalla e aftësisë së kufizuar dhe humbja e funksionit mund të ndryshojnë nga personi në person madje edhe nga momenti në moment. Po kështu disa kuadriplegjikë spontanisht rimarrin disa ose të gjithë funksionin ndërsa të tjerët ngadalë ritrajnojnë trurin dhe trupin e tyre nëpërmjet terapisë dhe stërvitjes fizike të përkushtuar.

Herë pas here kuadriplegjia është një kusht i përkohshëm për shkak të lëndimeve të trurit, goditjes, apo kompresimit të përkohshëm të nervave të palcës kurrizore. Disa mbijetues të lëndimeve të shtyllës kurrizore vuajnë përkohësisht nga kuadriplegjia menjëherë pas lëndimit, pastaj përjetojnë një formë më pak sistematike të paralizës, ndërsa ënjtja largohet nervat bëhen më pak të kompresuar ose kirurgjia rikthen disa dëme.

Ashtu si me paraplegjinë lëndimet e shtyllës kurrizore janë shkaku kryesor i kuadriplegjisë. Shkaqet më të zakonshme të lëndimeve të shtyllës kurrizore përfshijnë aksidentet e automobilëve, aktet e dhunës, rënia dhe lëndimet sportive sidomos lëndimet për shkak të sporteve të kontaktit si p.sh. futbolli. Lëndimet traumatike të trurit mund të shkaktojnë edhe këtë formë paralize. Burime të tjera të kuadriplegjisë përfshijnë:

• Lëndimet e trurit të marra për shkak të infeksioneve, goditjeve dhe proceseve të tjera të lidhura me sëmundjen.
• Humbja e oksigjenit në tru dhe palcë kurrizore për shkak të privimit të oksigjenit, aksidenteve të anestezisë, shokut anafilaktik dhe disa shkaqeve të tjera.
• Lëndimet kurrizore dhe të trurit
• Tumoret kurrizore dhe trurit
• Infeksione kurrizore dhe trurit
• Dëmtime katastrofike nervore në të gjithë trupin
• Anomalitë kongjenitale
• Dëmtime të hershme të trurit sidomos lëndimet para lindjes ose gjatë lindjes që çojnë në paralizë cerebrale të cilat mund të prodhojnë një sërë simptomash duke përfshirë shkallë të ndryshme të paralizës
• Reagimet alergjike ndaj drogës
• Overdozat e drogës ose alkoolit


Trajtimi për Paralizë


Trajtimi zakonisht fokusohet në lehtësimin e simptomave dhe rigjenerimin e nervave në pjesën e prekur. Trajtimi përpiqet të sulmojë drejtpërdrejt simptomat dhe të zvogëlojë ndikimin e paralizës në jetën tuaj. Disa mundësi trajtimi përfshijnë:

• Kirurgjia për të adresuar barrierat fizike ndaj lëvizjes. Për shembull një objekt i ngecur në kurrizin ose trurin tuaj mund të duhet të hiqet ose pjesë të palcës kurrizore mund të kenë nevojë të vihen në vend.
• Medikamente për të parandaluar infeksionin, për të zvogëluar ënjtjen dhe për të trajtuar simptoma të tilla si dhimbjën kronike.
• Monitorimi i vazhdueshëm për të siguruar gjendjen tuaj nuk do të përkeqësohet.
• Pajisjet mjekësore për të përmirësuar funksionimin siç është karroca, frymëmarrësi artificial ose kateter.
• Psikoterapia dhe grupet mbështetëse për t'ju ndihmuar të gjeni mënyra për të përballuar gjendjen tuaj dhe të bëheni një avokat efektiv për veten tuaj.
• Një terapi fizike ushtrime dhe terapi profesionale për t'ju ndihmuar të rifitoni disa funksione; aq më shumë praktikë ju merrni, aq më shumë ka gjasa që ju të jeni në gjendje të punoni rreth lëndimeve tuaja. Për më tepër terapia fizike dhe akupunktura mund të ndihmojë në rikrijimin e trurit tuaj dhe mund të ndryshojë edhe disa simptoma të paralizës.
• Akupunktura - Shumë pacient që kanë pasur ndonjë formë të paralizës te Ordinanca Shëndeti kanë pasur rezultate shumë të mira me trajtime të akupunkturës. Gjithashtu është e rëndësishme që trajtimi të filloj menjëherë pas një sulmi në tru për rezultate më të mira.


​
Na kontaktoni :

​

( 044 ) 849 - 775

( 049 ) 849 - 775

ORDINANCA SHËNDETI

Lupçi i Poshtëm, Besianë Kosovë

SHËNDETI JUAJ ËSHTË MISIONI YNË
​